تمرین خود را بیازمایید شیمی دهم صفحه 4
1. آرایش الکترونی اتمهای داده شده را در جدول زیر بنویسید.
| نماد شیمیایی عنصر | آرایش الکترونی |
| :---: | :---: |
| $\mathbf{_8O}$ | |
| $\mathbf{_{18}Ar}$ | |
| $\mathbf{_{20}Ca}$ | |
| $\mathbf{_{33}As}$ | |
| $\mathbf{_{34}Se}$ | |
2. دادههای طیف سنجی نشان میدهد که آرایش الکترونی برخی اتمها از **قاعدهی آفبا** پیروی نمیکند؛ برای نمونه هر یک از اتمهای **کروم** و **مس** در بیرونیترین لایهی خود تنها یک الکترون دارد. آرایش الکترونی این دو اتم را رسم کنید.
پاسخ و توضیح تمرین خود را بیازمایید صفحه 32 شیمی دهم
این تمرین بر مهارت شما در نوشتن **آرایش الکترونی** اتمها و همچنین شناخت **موارد استثنا** در این آرایشها متمرکز است.
---
## 1. نوشتن آرایش الکترونی (روش زیرلایهای)
آرایش الکترونی بر اساس **قاعدهی آفبا** (پر شدن زیرلایهها از انرژی کمتر به بیشتر) نوشته میشود:
| نماد شیمیایی عنصر | آرایش الکترونی (زیرلایهای) |
| :---: | :---: |
| $\mathbf{_8O}$ | $\mathbf{1s^2 2s^2 2p^4}$ |
| $\mathbf{_{18}Ar}$ | $\mathbf{1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6}$ |
| $\mathbf{_{20}Ca}$ | $\mathbf{1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6 4s^2}$ (یا $\mathbf{[Ar] 4s^2}$) |
| $\mathbf{_{33}As}$ | $\mathbf{1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6 4s^2 3d^{10} 4p^3}$ (یا $\mathbf{[Ar] 3d^{10} 4s^2 4p^3}$) |
| $\mathbf{_{34}Se}$ | $\mathbf{1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6 4s^2 3d^{10} 4p^4}$ (یا $\mathbf{[Ar] 3d^{10} 4s^2 4p^4}$) |
---
## 2. موارد استثنا: آرایش الکترونی کروم و مس
**قاعدهی آفبا** به طور کلی صحیح است، اما اتمها گاهی اوقات برای رسیدن به **پایداری بیشتر** (به ویژه زیرلایههای نیمهپر یا پر) آرایش خود را کمی تغییر میدهند.
### کروم ($\mathbf{_{24}Cr}$)
* **آرایش مورد انتظار (بر اساس آفبا):** $\mathbf{[Ar] 4s^2 3d^4}$ (ناپایدار)
* **آرایش واقعی (پایدار):** $\mathbf{[Ar] 4s^1 3d^5}$
**توضیح:** کروم ترجیح میدهد یک الکترون از زیرلایهی $\mathbf{4s}$ به زیرلایهی $\mathbf{3d}$ منتقل کند تا هر دو زیرلایهی $\mathbf{4s}$ و $\mathbf{3d}$ به صورت $\mathbf{نیمه\text{-}پر}$ درآیند ($athbf{s^1}$ و $athbf{d^5}$). این وضعیت نسبت به آرایش مورد انتظار $\mathbf{4s^2 3d^4}$، **پایداری بیشتری** برای اتم ایجاد میکند.
### مس ($athbf{_{29}Cu}$)
* **آرایش مورد انتظار (بر اساس آفبا):** $\mathbf{[Ar] 4s^2 3d^9}$ (ناپایدار)
* **آرایش واقعی (پایدار):** $\mathbf{[Ar] 4s^1 3d^{10}}$
**توضیح:** مس نیز ترجیح میدهد یک الکترون از زیرلایهی $\mathbf{4s}$ به زیرلایهی $\mathbf{3d}$ منتقل کند تا زیرلایهی $\mathbf{3d}$ به صورت $\mathbf{پر}$ ($athbf{d^{10}}$) و زیرلایهی $\mathbf{4s}$ به صورت $\mathbf{نیمه\text{-}پر}$ ($athbf{s^1}$) درآید. داشتن زیرلایهی $athbf{3d}$ پر، **پایداری بسیار زیادی** به اتم مس میبخشد. 🌟